Jak wygląda Wimbledon? Historia zasady i tradycje prestiżowego turnieju

Wimbledon to najbardziej rozpoznawalny turniej tenisowy na świecie, rozgrywany na kortach trawiastych w Londynie od 1877 roku. Obowiązuje tu ścisły dress code, a zawodnicy muszą występować w białych strojach. Tradycja spotyka się tutaj z nowoczesnością, co widać w celebrowaniu zwyczajów, takich jak truskawki ze śmietaną serwowane widzom podczas meczów.

Czym jest turniej Wimbledon i dlaczego jest uważany za najbardziej prestiżowy?

Wimbledon to najstarszy turniej tenisowy na świecie, rozgrywany od 1877 roku na kortach All England Lawn Tennis and Croquet Club w Londynie. Uważany za najbardziej prestiżową imprezę tenisową ze względu na swoją ponad 145-letnią historię, elitarną lokalizację oraz specyficzne, rygorystycznie przestrzegane tradycje, takie jak ścisły dress code dla zawodników oraz gra wyłącznie na naturalnej trawie.

Turniej Wimbledon wyróżnia się także wyjątkowym statusem wśród czterech turniejów Wielkiego Szlema – to jedyny rozgrywany na naturalnych kortach trawiastych, co stawia przed tenisistami szczególne wymagania techniczne. Zwycięstwo w Wimbledonie to nie tylko największe sportowe uznanie, ale także przepustka do grona największych legend tego sportu – trofeum to uznawane jest za najcenniejsze przez wielu mistrzów, jak Roger Federer czy Serena Williams.

O wyjątkowości Wimbledonu decyduje również jego niepowtarzalna atmosfera: obowiązują ścisłe reguły dotyczące zachowania publiczności, na trybunach regularnie pojawia się brytyjska rodzina królewska oraz najbardziej wpływowe postacie świata sportu, kultury i polityki. Limitowana liczba miejsc dla widzów i surowe kryteria kwalifikacji dla zawodników powodują, że szansa udziału – zarówno na korcie, jak i na widowni – staje się niezwykle atrakcyjna i trudna do zdobycia.

Jak wygląda historia Wimbledonu – kiedy się rozpoczął i jak się rozwijał?

Wimbledon po raz pierwszy odbył się w 1877 roku na terenie All England Lawn Tennis and Croquet Club w londyńskiej dzielnicy Wimbledon. Inauguracyjny turniej miał charakter lokalny – udział w nim wzięło zaledwie 22 mężczyzn, a rywalizacja dotyczyła wyłącznie gry pojedynczej panów.

Z biegiem lat turniej dynamicznie się rozwijał, stopniowo pojawiały się kolejne kategorie rozgrywek. Debiut pań przypadł na 1884 rok, razem z pierwszym turniejem deblowym mężczyzn. W następnych dekadach dołączono również debla kobiet (1913), mikst (1913) oraz rywalizację juniorów, co sprawiło, że Wimbledon stał się pełnowymiarowym wydarzeniem wielkoszlemowym.

Do rozwoju Wimbledonu przyczyniły się m.in. zmiany infrastruktury i innowacje technologiczne. Pierwszy turniej rozegrano na jednym korcie, natomiast obecnie kompleks obejmuje 18 kortów trawiastych, w tym główny Centre Court z rozsuwanym dachem oddanym do użytku w 2009 roku. Transmisje radiowe ruszyły w 1927 roku, telewizyjne w 1937, a od 1967 roku Wimbledon można oglądać w kolorze.

W organizacji i charakterze turnieju zaszły również istotne zmiany społeczne i organizacyjne: w 1968 roku otwarto zawody dla profesjonalistów, co rozpoczęło erę open w światowym tenisie. W 2007 roku kobiety i mężczyźni otrzymali takie same nagrody finansowe, co uplasowało Wimbledon wśród najbardziej równouprawnionych turniejów na świecie.

Najważniejsze daty i zmiany w historii Wimbledonu przedstawia poniższa tabela:

Powyższa tabela pokazuje najważniejsze momenty kształtujące rozwój Wimbledonu – od fundamentalnych przełomów organizacyjnych po zmiany w infrastrukturze i aspektach równościowych. Turniej nie tylko pielęgnuje tradycje, ale ciągle wyznacza nowe standardy w światowym tenisie, będąc liderem innowacji.

Jakie zasady obowiązują na Wimbledonie i czym różnią się od innych turniejów tenisowych?

Podstawową cechą wyróżniającą Wimbledon na tle pozostałych turniejów wielkoszlemowych jest obowiązek gry na naturalnej trawie – od 1877 roku korty w All England Club są trawiaste, podczas gdy Australian Open i US Open mają nawierzchnię twardą, a Roland Garros legendarną ceglankę. Podczas Wimbledonu obowiązuje również surowy dress code: zawodnicy mogą występować jedynie w niemal całkowicie białych strojach. Nie dotyczy to innych turniejów, w których dozwolone są dowolne barwy. Przepisy te są rygorystycznie przestrzegane – zabrania się także kolorowych akcesoriów czy logotypów większych niż 1 cm szerokości.

Poza oryginalnymi zasadami dotyczącymi ubioru i nawierzchni, Wimbledon ma specyficzne reguły przerwania gry. Przez długi czas rozgrywek nie prowadzono w tradycyjną „Middle Sunday”, jednak od 2022 roku turniej trwa nieprzerwanie przez 14 dni. Mecze nie kończą się „tie-breakiem” od razu w decydującym, piątym secie – do 2019 roku set mógł ciągnąć się do uzyskania dwupunktowej przewagi, obecnie „tie-break” pojawia się dopiero przy stanie 12:12. Szczegóły pokazuje poniższa tabela porównująca główne różnice zasad Wimbledonu oraz innych wielkoszlemowych imprez:

Tabela czytelnie ukazuje, gdzie Wimbledon różni się od innych kluczowych turniejów tenisowych – zarówno pod względem wymagań dotyczących stroju i nawierzchni, jak i szczególnego charakteru przepisów. To właśnie zestaw takich reguł tworzy niepowtarzalną tożsamość londyńskiego turnieju.

Jakie tradycje i zwyczaje są związane z Wimbledonem?

Do najbardziej charakterystycznych tradycji Wimbledonu należy obowiązek gry w bieli. Tenisiści i tenisistki muszą mieć stroje niemal w całości białe, a każda forma kolorowych elementów ograniczona jest do maksimum jednego centymetra szerokości. Przestrzegania tej zasady pilnuje specjalna komisja, a niestosowanie się do wymagań może skutkować upomnieniem lub nawet koniecznością zmiany stroju przed wejściem na kort.

Ważną tradycją jest serwowanie truskawek ze śmietaną, obowiązkowej przekąski podczas turnieju już od końca XIX wieku. Co roku podczas Wimbledonu serwuje się średnio 28 tysięcy kilogramów truskawek i 7 tysięcy litrów śmietany, co stanowi integralną część widowiska dla kibiców na trybunach.

Niezmienną regułą jest obecność królewskich gości w loży królewskiej oraz ścisłe zasady etykiety dotyczące zarówno uczestników, jak i widzów. Obowiązuje zakaz reklam na kortach oraz specjalny dress code dla publiczności w loży honorowej. Notujące się tu także tradycyjne, niemal niespotykane w innych turniejach zachowania, takie jak przerwy na herbatę czy wyjątkowe ukłony dla rodziny królewskiej podczas szczególnych meczów.

Kolejnym zwyczajem jest tzw. Middle Sunday – do 2021 roku w pierwszą niedzielę turnieju nie rozgrywano żadnych meczów, umożliwiając odpoczynek kortom i pracownikom. Praktyka ta została jednak zniesiona od 2022 roku, ale przez wiele dekad stanowiła wyjątkowy element harmonogramu.

Wspomnieć należy również o tradycyjnym rankingu stanowisk miejsca przy korcie Centre Court, numerowanych od 1 do 14 – z pominięciem numeru 13 ze względu na przesądy. Takie szczegóły, często zupełnie niewidoczne dla widzów przed telewizorami, kształtują unikatową atmosferę Wimbledonu i podkreślają ciągłość jego rytuałów.

Jak przebiega turniej Wimbledon krok po kroku – najważniejsze etapy i wydarzenia?

Turniej Wimbledon rozpoczyna się od rund kwalifikacyjnych, które odbywają się na tydzień przed główną częścią rozgrywek. W tym czasie zawodnicy spoza czołowych pozycji rankingu rywalizują o miejsce w głównej drabince turniejowej, której skład uzupełniają rozstawieni gracze oraz zaproszeni przez organizatorów faworyci i obiecujące talenty (tzw. „dzikie karty”).

Następnie, główny turniej rozgrywany jest systemem pucharowym, zaczynając się od pierwszej rundy singla mężczyzn i kobiet, a także od zmagań w deblu, mikście i turnieju juniorów. Każdy mecz jest rozgrywany do dwóch wygranych setów u kobiet i juniorów oraz do trzech wygranych setów u mężczyzn, bez tie-breaka w decydującym secie aż do 12:12 (od 2019 roku).

Kolejne etapy obejmują drugą i trzecią rundę, 1/8 finału, ćwierćfinały, półfinały oraz wielki finał, który u mężczyzn tradycyjnie odbywa się ostatniego dnia turnieju – w niedzielę na korcie centralnym. W trakcie zawodów kluczowymi momentami są „Middle Sunday” (dzień przerwy po pierwszym tygodniu), a także spektakularne półfinały i finały będące kulminacyjnym punktem całego wydarzenia.

W trakcie Wimbledonu szczególną uwagę przyciągają wydarzenia towarzyszące głównym meczom, takie jak rywalizacja w turniejach na wózkach oraz mecze pokazowe legend, uzupełniające sportowy program i angażujące kibiców. Transmisje na żywo z najważniejszych kortów oraz codzienne losowania par zawodników zapewniają dynamiczny przebieg imprezy i nieprzewidywalność rezultatów każdej edycji.

W jaki sposób można zdobyć bilety na Wimbledon i kto może wziąć udział w turnieju?

Bilety na Wimbledon można zdobyć na kilka sposobów, z których najbardziej znany to tzw. publiczna loteria biletowa (The Public Ballot), organizowana przez All England Club od 1924 roku. Oprócz losowania, bilety są sprzedawane online na kilka tygodni przed turniejem, oferowane są również tzw. „Queue Tickets”, czyli wejściówki dla osób czekających w kolejce przed bramami już w dniu meczu oraz przez oficjalnych partnerów i licencjonowane biura podróży.

Liczba dostępnych biletów w loterii jest ograniczona – każdego roku zgłasza się kilkaset tysięcy osób, a bilety przydzielane są losowo na różne dni i korty (za wyjątkiem loży królewskiej oraz lóż korporacyjnych). Queue Tickets cieszą się ogromną popularnością, a te na kort centralny są zwykle dostępne wyłącznie dla kilkudziesięciu pierwszych osób w kolejce; obowiązuje restrykcyjny regulamin, a biwaki pod bramą klubu są już legendą.

W turnieju singlowym mogą wystartować wyłącznie zawodnicy posiadający wysoki ranking ATP lub WTA, a część miejsc zarezerwowana jest dla zwycięzców kwalifikacji, graczy z „dzikimi kartami” oraz zawodników powracających po kontuzji (tzw. „protected ranking”). Kwalifikacje do gry głównej rozgrywane są w osobnym tygodniu, a liczba miejsc w głównym turnieju jest sztywno ograniczona do 128 zawodników i 128 zawodniczek w singlu.

Poniżej przedstawiono zestawienie głównych sposobów zdobycia biletów na Wimbledon wraz z szacunkowym procentowym udziałem dostępnych miejsc:

Powyższa tabela daje jasny obraz, że największe szanse na bilet mają osoby korzystające z loterii publicznej, jednak restrykcja liczby miejsc i wieloetapowy system dystrybucji sprawia, że wejście na Wimbledon zawsze wiąże się ze sporym wyzwaniem logistycznym. Tak restrykcyjny system przyznawania biletów ma na celu zachowanie wyjątkowego charakteru turnieju oraz zapewnienie sprawiedliwego dostępu dla szerokiej publiczności.

Jakie ikony i niezapomniane momenty zapisały się w historii Wimbledonu?

Najbardziej rozpoznawalnymi ikonami Wimbledonu są Roger Federer, Martina Navrátilová, Pete Sampras i Serena Williams, którzy ustanowili rekordy liczby zdobytych tytułów na kortach All England Club. Federer triumfował tu osiem razy w singlu (2003–2017), Navrátilová — aż dziewięciokrotnie w latach 1978–1990, a Sampras i Williams zdobyli po siedem tytułów. Björn Borg zasłynął z pięciu kolejnych zwycięstw w latach 1976–1980, co do dziś uznawane jest za jedno z największych osiągnięć ery tenisowej.

W historii Wimbledonu zapisały się także niezapomniane chwile, takie jak finał z 2008 roku pomiędzy Federerem a Nadalem, uznawany przez wielu ekspertów za jeden z najlepszych meczów w historii tenisa. Spotkanie zakończyło się po prawie pięciu godzinach, rozstrzygnięciem w piątym secie przy zapadających ciemnościach, a wynik 9:7 dla Nadala przyniósł mu pierwszy triumf na londyńskiej trawie. Równie symboliczna była wygrana Andre Agassiego w 1992 roku — jako pierwszy zawodnik w erze open sięgnął on po tytuł po pokonaniu czterech kolejnych rozstawionych graczy, co uznawane było za sensacyjne przełamanie hierarchii.

Do najbardziej niezwykłych rekordów należą także maraton tenisowy Johna Isnera i Nicolása Mahuta z 2010 roku, który trwał łącznie 11 godzin i 5 minut oraz zakończył się wynikiem 70:68 w piątym secie — to najdłuższy mecz w historii tenisa. Wydarzenie to sprawiło, że od 2019 roku na Wimbledonie obowiązuje tie-break przy stanie 12:12 w decydującym secie, czego wcześniej nie praktykowano.

Na wyjątkowość Wimbledonu składają się również historyczne debiuty, takie jak triumf 17-letniej Boris Becker w 1985 roku, gdy jako najmłodszy i nierozstawiony zawodnik sięgnął po tytuł, przechodząc tym samym do legendy turnieju. Podobnie przełomowy był pierwszy start i zwycięstwo Althei Gibson w 1957 roku — została ona pierwszą czarnoskórą zwyciężczynią Wielkiego Szlema w singlu, ustanawiając istotny kamień milowy w historii tenisa.